ABU adviseert over arbeidsmarktbeleid

Op 22 november worden de Tweede Kamerverkiezingen gehouden. Een nieuw kabinet staat voor aanzienlijke maatschappelijke vraagstukken met betrekking tot klimaat, energietransitie en digitalisering. Bovendien is de hervorming van de arbeidsmarkt een essentiële taak. Op dit vlak identificeert de ABU twee belangrijke uitdagingen.

Uitdaging 1

Allereerst ondervindt ons land aanhoudende tekorten op de arbeidsmarkt. Deze langdurige schaarste heeft een nadelige impact op economische groei en ondermijnt onze algehele welvaart. Daarnaast beïnvloedt deze krapte onze doelstelling om Nederland duurzamer te maken, meer woningen te bouwen en toereikende hoogwaardige zorg te garanderen. Zonder voldoende gekwalificeerd personeel kunnen we de noodzakelijke transities niet succesvol uitvoeren.

Uitdaging 2

Een tweede punt betreft de disbalans in zowel de samenleving als op de arbeidsmarkt. De verdeling van bestaanszekerheid en kansen vertoont een toenemende ongelijkheid. Een te groot aantal individuen kan niet volledig participeren op de arbeidsmarkt. Aan de basis van de arbeidsmarkt zijn mensen de grip op werk vaak kwijt en is er groeiende onzekerheid. Bovendien zijn er grote verschillen in de mate waarin mensen meedelen in de economische groei.

Zes concrete aanbevelingen

Beide uitdagingen vragen om hervormingen en tegelijk ook grote investeringen in de arbeidsmarkt. Deze kunnen alleen succesvol worden uitgevoerd als ze gezamenlijk en in samenhang plaatsvinden. Politieke partijen hebben de mogelijkheid om mede de koers van de arbeidsmarkt in de toekomst te bepalen. Payroll- en uitzendondernemers spelen een belangrijke rol op de arbeidsmarkt. Ze vormen een deel van de oplossing en zijn bereid bij te dragen aan het aanpakken van de huidige uitdagingen. De concrete vereisten hiervoor heeft ABU samengevat in zes duidelijke aanbevelingen.

1. Zorg voor voldoende ruimte voor goed geregeld uitzendwerk en payrolling

Uitzendwerk is een vorm van flexibel werk en speelt een cruciale rol op de arbeidsmarkt als brug tussen werkzoekenden en ondernemingen. Uitzendwerk biedt kansen aan mensen die moeite hebben om werk te vinden en ondersteunt bedrijven in de 24-uurseconomie om hun flexibiliteit te behouden. Voor die rol moet voldoende ruimte zijn en blijven. Datzelfde geldt voor payrollondernemingen die volledig werken volgens de cao (inclusief pensioen) van de opdrachtgever en hen faciliteren bij het professioneel invullen van het werkgeverschap.

Het SER-MLT-advies biedt ruimte voor uitzenden en waarborgt goed geregeld uitzendwerk. De ABU heeft niet gewacht tot het SER-advies in wetgeving is vastgelegd, maar heeft al een belangrijk deel hiervan stapsgewijs geïmplementeerd in de CAO voor Uitzendkrachten. ABU verzoekt om nieuwe regelgeving voor flexibel werk te ontwikkelen conform het SER-MLT-advies, waarbij alle maatregelen samenhangend en gelijktijdig worden ingevoerd. Aanvullende maatregelen zullen de balans die sociale partners hebben gevonden verstoren, het draagvlak voor nieuwe wetgeving ondermijnen, ongewenste waterbedeffecten met zich meebrengen en schadelijk zijn voor de maatschappelijke rol van de uitzendbranche.

2. Zorg voor een gelijk speelveld en goed geregeld zzp-werk

Om schijnzelfstandigheid te voorkomen, dient de keuze voor een contractvorm gebaseerd te zijn op kwaliteit in plaats van kosten. de ABU verzoekt het nieuwe kabinet om heldere richtlijnen vast te stellen om te bepalen wanneer iemand wel of niet als zzp'er mag werken. ABU ondersteunt het voorstel van de SER om een rechtsvermoeden van werknemerschap in te voeren onder een uurtarief van 35 euro. De inzet om de arbeidsrelatie wettelijk te verduidelijken via de elementen gezag, inbedding en de contra-indicatie ondernemerschap zal slechts gedeeltelijk steun bieden. Het aanvullend uitwerken van algemene criteria naar sector-specifieke criteria kan helpen om het aantal zelfstandigen in ontwrichte sectoren, zoals onderwijs, zorg en bouw te verminderen.

3. Zet stappen in de richting van een contractneutraal sociaal stelsel

Stel de werkende centraal bij het bieden van zekerheden, zoals hypotheek, pensioen en sociale zekerheid, ongeacht het type contract (vast-flex). Hiervoor is op de lange termijn een sociaal stelsel vereist dat ongeacht het contract zekerheden biedt aan alle werkenden. Deze benadering kan fiscaal worden vertaald naar één werkendenkorting, los van de contractvorm.

4. Zorg voor robuuste, uitvoerbare regels en investeer in handhaving

Nieuwe regelgeving dient duidelijke richtlijnen te verschaffen voor zowel ondernemers als werkenden, zodat zij kunnen opereren vanuit de juiste intenties. Naleving en handhaving zijn minstens zo belangrijk. Het huidige gebrek aan effectieve publieke handhaving werkt nu ondermijnend op de arbeidsmarkt. Om deze reden pleit de ABU voor aanzienlijke investeringen in handhaving en toezicht van de overheid (o.a. de Arbeidsinspectie).

5. Investeer in de arbeidsmarkt en kom met een deltaplan voor de aanpak van de krapte

Nederland zou de doelstelling moeten hebben om de meest inclusieve arbeidsmarkt van Europa te willen worden, waarin iedereen de kans krijgt om actief deel te nemen. Om dit te realiseren is het noodzakelijk om de weg naar werk te vereenvoudigen, meer uren werken lonend te maken door een vereenvoudiging van het complexe systeem van toeslagen en uitkeringen. Bovendien is het belangrijk dat er een soepele overgang is van werk naar werk en dit te faciliteren via een inkomensvoorziening. Er zou wat de ABU betreft geïnvesteerd moeten worden in activerend arbeidsmarktbeleid, met een stevige rol voor publiek-private samenwerking. Het opzetten van een arbeidsmarktinfrastructuur met één publiek loket met een geharmoniseerd instrumentarium en daarin een centrale rol voor private partijen, zoals uitzendbureaus, kan helpen om meer mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt naar werk te begeleiden.

6. Zorg voor regie op arbeidsmigratie en kom met een richtinggevende visie

De ABU vraagt vooral aan het nieuwe kabinet om een langetermijnvisie op te stellen voor arbeidsmigratie. Deze visie dient gebaseerd te zijn op een brede welvaartsaanpak, waarbij zowel de arbeidsmarktkrapte als de maatschappelijke gevolgen van arbeidsmigratie in overweging worden genomen. De ABU ondersteunt de aanbevelingen van de commissie-Roemer.

Bron: (ABU, 26 juli 2023)