Vrije vervanging modelovereenkomst

Vanaf 1 januari 2024 komt de goedkeuring voor de modelovereenkomst 'vrije vervanging' te vervallen. Het argument dat een zelfstandige zonder personeel (zzp'er) eenvoudigweg iemand anders zijn taken kan laten uitvoeren, volstaat niet langer om schijnzelfstandigheid uit te sluiten.

Voor bedrijven en professionals die gebruikmaken van de modelovereenkomst 'vrije vervanging' is actie vereist. Het is van essentieel belang dat brancheorganisaties, opdrachtgevers en opdrachtnemers vóór het einde van dit jaar hun arbeidsrelaties herzien en nieuwe overeenkomsten opstellen. Het nalaten hiervan kan leiden tot aansprakelijkheid voor schijnzelfstandigheid. Zorg dat je tijdig de nodige stappen onderneemt om compliant te blijven met de gewijzigde regelgeving en mogelijke risico's te vermijden.

Vrije vervanging en Deliveroo

Tegenwoordig bestaan er nog modelovereenkomsten waarbij de zogenoemde 'vrije vervanging' een centrale rol speelt bij de beoordeling van arbeidsrelaties. Dit betekent concreet dat een zelfstandige zonder personeel (zzp'er) die zijn werk door een andere persoon kan laten uitvoeren, niet als schijnzelfstandige wordt beschouwd. Echter, deze situatie staat op het punt te veranderen, zoals recentelijk uiteengezet door De Belastingdienst.

De goedkeuring voor dergelijke overeenkomsten komt te vervallen vanaf 1 januari 2024. Deze wijziging is een direct resultaat van de uitspraak van de Hoge Raad in de bekende zaak rond Deliveroo. De rechter concludeerde dat de fietskoeriers van de maaltijdbezorg-app Deliveroo feitelijk op basis van een arbeidsovereenkomst werkzaam waren en niet als zelfstandigen konden worden aangemerkt. Zelfs het feit dat ze een willekeurige andere koerier konden inschakelen voor de bezorging, bracht hierin geen verandering.

De Hoge Raad oordeelde dat enkel ‘vrije vervanging’ een dienstbetrekking niet uitsluit. Of sprake is van een arbeidsovereenkomst hangt af van alle omstandigheden, stond in de uitspraak.

Modelovereenkomsten onbruikbaar

De modelovereenkomsten die gebaseerd zijn op het principe van 'vrije vervanging' worden hierdoor niet langer hanteerbaar. Diverse modelcontracten zijn volledig afhankelijk van dit criterium, inclusief degene die zijn opgesteld door vooraanstaande instanties zoals werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland, FNV Zelfstandigen en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. De exacte omvang van het gebruik van deze contracten door opdrachtgevers en zelfstandigen (zzp'ers) blijft echter onbekend.

Zie hieronder een aantal (nu nog) goedgekeurde modelovereenkomsten waarbij dit speelt:

• Algemene modelovereenkomst bemiddeling, vrije vervanging (ABU (Algemene Bond Uitzendondernemingen)- 9092076900
• Algemene modelovereenkomst geen werkgeversgezag en vrije vervanging (FNV Zelfstandigen - 9052124269-3
• Algemene modelovereenkomst vrije vervanging (FNV Zelfstandigen) - 9052124269-2
• Algemene modelovereenkomst vrije vervanging - 90821-25537-2-0
• Modelovereenkomst Sport, geen verplichting tot persoonlijke arbeid (voorgelegd door de Werkgevers in de Sport, WOS) - 90522.95622.3.0
• Modelovereenkomst Tennis (KNLTB - nr. 9052022.49734.1.0
• Modelovereenkomst afloskapitein (FNV Zelfstandigen en Koninklijke BLN-Schuttevaer - 910215863210
• Modelovereenkomst expertmatige inhuur beroepsonderwijs, geen verplichting tot persoonlijke arbeid (MBO Raad en Vereniging Hogescholen) - 90820212517520
• Modelovereenkomst geen verplichting tot verrichten van persoonlijke arbeid (VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) - 91020222109530
• Modelovereenkomst ontwerpers, vrije vervanging (voorgelegd door Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers (BNO)
• Modelovereenkomst opdracht Nederlandse Coöperatieve Vereniging van Makelaars en Taxateurs in onroerende goederen NVM U.A. (NVM - 90522.81076.1.0

Indien je momenteel gebruikmaakt van dergelijke modelovereenkomsten, is het noodzakelijk om stappen te ondernemen. Maar wat zijn precies de benodigde acties?

• Beoordeel de arbeidsrelatie opnieuw. Daarvoor kun je de webmodule op ondernemersplein.kvk.nl gebruiken. Of de ondernemerscheck. Deze geven een indicatie (geen zekerheid) over dienstbetrekking en ondernemerschap.
• Pas – zo nodig - de arbeidsrelatie vóór 1 januari 2024 aan.
• Controleer regelmatig hoe de werkzaamheden in de praktijk worden uitgevoerd. Zo kun je bepalen of je beoordeling vooraf van de arbeidsrelatie klopt.

Heb je eerder een modelovereenkomst voor 'vrije vervanging' ter beoordeling voorgelegd aan de Belastingdienst? Dan ontvang je vóór 1 oktober een schriftelijke kennisgeving waarin wordt vermeld dat de goedkeuring van deze overeenkomst in januari komt te vervallen.

Modelovereenkomsten en naheffingen

Een modelovereenkomst vormt een officieel contract dat door de Belastingdienst is goedgekeurd. Hierin worden afspraken vastgelegd met betrekking tot de werkrelatie tussen zelfstandige ondernemers zonder personeel (zzp'ers) en hun opdrachtgevers. Indien zij daadwerkelijk de overeengekomen afspraken in de praktijk naleven, kunnen zij met zekerheid stellen dat er geen sprake is van schijnzelfstandigheid. Zolang alle betrokken partijen in overeenstemming met deze modelovereenkomst opereren, hoeven zij zich geen zorgen te maken over eventuele naheffingen.

Op dit moment hoeven ondernemers zich niet al te zeer zorgen te maken. Sinds de aanvang van de Wet DBA is de handhaving namelijk tijdelijk uitgesteld. Hoewel het moratorium enigszins versoepeld is, zal het pas op 1 januari 2025 volledig worden opgeheven. Gedurende deze periode zal de Belastingdienst in principe geen naheffingsaanslagen of correctieverplichtingen opleggen, tenzij er duidelijke aanwijzingen zijn van 'kwaadwillendheid'.

Flexmeester uitzendsoftware

Zzp-bemiddeling behoort tot de mogelijkheden bij Flexmeester. Dit omvat onder andere Selfbilling. Bovendien wordt het hanteren van diverse contracten vereenvoudigd dankzij sjablonen en tags.